25.04.2020 r.
[artykuł aktualizowany]
W dniu 20 kwietnia 2020 r. Prezydent podpisał ustawę z dnia 16 kwietnia 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne oraz niektórych innych ustaw.
Nowelizacja została opublikowana w dzienniku ustaw w dniu 30 kwietnia 2020 r. i wejdzie w życie w dniu 31 lipca 2020 r. (w zakresie nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – w dniu 31 października 2020 r.).
Ustawa wprowadza zmiany nie tylko do prawa geodezyjnego i kartograficznego, ale również do szeregu innych ustaw, w tym do prawa budowlanego, ustawy o gospodarce nieruchomościami, jak i wspomnianej wcześniej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Jakie zmiany wprowadza ustawa do prawa geodezyjnego i kartograficznego? Na co powinniśmy zwrócić uwagę? O tym w dzisiejszym artykule.
Zapraszam do lektury.
– Uwagi wstępne –
Celem zmian zaproponowanych w ustawie (dalej: ,,ustawa nowelizująca”) było rozwiązanie problemu nadmiernych ograniczeń, w tym również biurokratycznych, występujących w procesie prowadzenia prac geodezyjnych i kartograficznych związanych m.in. ze zgłaszaniem prac geodezyjnych i kartograficznych, udostępnianiem materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (dalej: ,,PZGIK’’), opłatami za przedmiotowe udostępnianie, przekazywaniem wyników prac geodezyjnych i kartograficznych oraz ich weryfikacją.
Założeniem ustawy było również przyspieszenie procesu inwestycyjnego, przez wprowadzenie podstaw prawnych umożliwiających powszechne udostępnianie dokumentów planistycznych z wykorzystaniem technik geoinformacyjnych (w tym m.in. o procedowanych i obowiązujących planach miejscowych, strefach rewitalizacji itp.).
W tym momencie istnieje duża rozbieżność w tym zakresie, część gmin udostępnia te dane na lokalnych lub regionalnych geoportalach (gminnych portalach informacji przestrzennej), inne wyłącznie w ramach Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) – nie zawsze jest to informacja kompletna.
Poniżej zostaną omówione najważniejsze zmiany w prawie geodezyjnym i kartograficznym (dalej jako: ,,ustawa”), które w swoim założeniu, mają rozwiązywać te problemy.
1/ Nowe definicje
- patrz: art. 2 pkt 7a i 7b ustawy
Do ustawy wprowadzono nowe definicje ,,mapy do celów projektowych’’ oraz ,,geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej obiektów budowlanych’’.
Na gruncie dotychczasowych przepisów obowiązujących w tym zakresie funkcjonował jedynie skrót pojęciowy wprowadzony rozporządzeniem Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie (Dz. U. poz. 133).
W związku z tym wskazuje się, że dotychczasowe regulacje skutkowały niejednolitym podejściem organów administracji architektoniczno-budowlanej w skali kraju, w kwestii opracowań geodezyjnych wymaganych w ramach procedur rozpoczęcia i zakończenia procesu inwestycyjnego.
Wprowadzając powyższe definicje ustawodawca w tym zakresie zmienia również prawo budowlane oraz uchyla ww. rozporządzenie i przenosi część materii nim uregulowanej do prawa geodezyjnego oraz do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (Dz. U. poz. 1572).
2/ Kierownik prac geodezyjnych
- patrz: art. 11 ust. 2 i 3 oraz art. 12 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy
Ustawa wprowadza obowiązek ustanowienia kierownika prac geodezyjnych, legitymującego się uprawnieniami zawodowymi w dziedzinie geodezji i kartografii w przypadku wykonywania każdej z prac geodezyjnych.
Obecne przepisy zakładają obowiązek jego wskazania, jedynie w przypadku, gdy poszczególne czynności składające się na te prace nie były realizowane w całości samodzielnie przez osobę legitymującą się uprawnieniami zawodowymi.
3/ Zwolnienie prac polegających na tyczeniu (budynków oraz sieci uzbrojenia terenu) z obowiązku dokonania zgłoszenia
- patrz: art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. d, art. 12c ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy
Nowelizacja wprowadza zwolnienie prac polegających na tyczeniu (budynków oraz sieci uzbrojenia terenu) z obowiązku dokonania zgłoszenia ich wykonywania do starosty oraz z konieczności przekazywania wyników tych prac do PZGIK.
Wykonawca prac, który podejmie się wykonania wytyczenia obiektów budowlanych, dla wykonania którego niezbędne będzie pozyskanie aktualnych danych z PZGIK (najczęściej z bazy danych EGIB), będzie musiał złożyć wniosek o udostępnienie materiałów zasobu i ponieść opłatę za ich zakup zgodnie ze stawkami określonymi w załączniku do ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne.
4/ Wykonywanie prac geodezyjnych przed dokonaniem zgłoszenia
- patrz: art. 12 ust. 1a ustawy
Zgodnie z art. 12 ust. 1a ustawy zgłoszenie prac geodezyjnych może nastąpić po ich rozpoczęciu, jednak nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia rozpoczęcia tych prac.
Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy powyższe rozwiązanie ma na celu przyspieszenie procesu inwestycyjnego przez umożliwienie wykonawcy prac rozpoczęcia czynności przygotowawczych, jak również pomiarowych, które mogą zostać wykonane przed pozyskaniem materiałów PZGIK.
Jest to szczególnie istotne w przypadku robót związanych z budową sieci uzbrojenia terenu, których inwentaryzacja powinna być dokonana przed ich zakryciem, a która często ze względu na dynamiczną specyfikę przedmiotowych prac powoduje problemy z ich zgłaszaniem.
5/ Zakres zgłoszenia danej pracy
- patrz: art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. e–l, ust. 2 pkt 2–3a oraz ust. 2a i 2b ustawy
Ustawa określa zasady dokonywania przez wykonawców prac zgłoszeń prac geodezyjnych do organów SGiK, jak również zasady i przypadki, w których dopuszczalne jest uzupełnienie przez wykonawcę tego zgłoszenia.
Ustawa zakłada, że wykonawca prac będzie miał możliwość dokonania uzupełnienia zgłoszenia wyłącznie w zakresie zwiększenia obszaru objętego tym zgłoszeniem o obszar bezpośrednio do niego przyległy, wydłużenia przewidywanego terminu przekazania do PZGIK wyników zgłoszonych prac, zmiany kierownika prac geodezyjnych oraz zgłoszenia wznowienia znaków granicznych, wyznaczenia punktów granicznych lub ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych, o ile prace te są niezbędne do realizacji zgłoszonego celu prac.
6/ Termin zgłaszania prac
- patrz: art. 12 ust. 2 pkt 4 oraz ust. 2d i 2e, a także art. 12a ust. 1c ustawy
Ustawa wprowadza ograniczenia w zgłaszanym przez wykonawcę prac terminie wykonania pracy geodezyjnej, regulując, że przewidywany termin przekazania do organu SGiK zbiorów danych lub dokumentów nie może być dłuższy niż rok od dnia rozpoczęcia zgłaszanych prac geodezyjnych.
Ustawa wprowadza możliwość wydłużenia tego terminu nie dłużej niż o rok oraz wprowadza mechanizm przywrócenia terminu na wydłużenie przewidywanego terminu przekazania do PZGIK wyników zgłoszonych prac, w szczególnie uzasadnionych przypadkach na wniosek wykonawcy tych prac.
7/ Skrócenie terminu oczekiwania na materiały i dane
- patrz: art. 12 ust. 2 pkt 5 i ust. 3–7 i 9 ustawy
Ustawa znosi obowiązek przekazywania przez wykonawcę prac geodezyjnych wraz ze zgłoszeniem tych prac listy materiałów, ocenianych jako niezbędne lub przydatne mu do wykonania danej pracy.
Ustawa w zakresie udostępniania materiałów PZGIK zapewnia wykonawcy prac, po uiszczeniu opłaty zryczałtowanej, pełen dostęp do materiałów PZGIK dotyczących zgłoszonej przez niego pracy, bez konieczności występowania do organu SGiK oddzielnie o każdy materiał PZGIK.
W celu usprawnienia wykonywania prac geodezyjnych, zgłaszanych do organu SGiK szczebla powiatowego, ustawa wprowadza obowiązek informowania wykonawcy przez starostę o innych pracach wykonywanych na obszarze objętym zgłoszeniem.
10/ Etapowanie zgłaszanych prac
- patrz: art. 12a ust. 1a ustawy
Ustawa wprowadza możliwość ustalenia, pomiędzy wykonawcą i organem, harmonogramu i zakresu częściowego przekazywania zbiorów danych i dokumentów stanowiących wyniki tych prac – tzw. etapowanie.
11/ Weryfikacja przekazywanych zbiorów danych
- patrz: Art. 12b ust. 1–1b ustawy
Ustawa przewiduje, że w ramach procedury weryfikacji wyników prac geodezyjnych sprawdzana będzie również spójność zbiorów danych przekazanych przez wykonawcę prac z prowadzonymi przez organ SGiK bazami danych.
Jednocześnie wprowadzone zostaje określenie maksymalnego terminu na weryfikację wyników prac geodezyjnych przez organy administracji geodezyjnej szczebla powiatowego. Termin ten będzie uzależniony od obszaru objętego zgłoszeniem prac (od 7 do 20 dni roboczych).
Warto w tym miejscu przypomnieć, że dotychczasowy przepis określał obowiązek niezwłocznego przeprowadzenia weryfikacji – bez wskazania terminu maksymalnego. Ze względu na niejednolitą interpretację pojęcia „niezwłocznie” przez organy, nie było możliwe zaplanowanie przez wykonawcę prac terminu wywiązania się z przyjętego zlecenia.
Skrócenie powyższych terminów nie obejmuje weryfikacji dokonywanej przez marszałków województw oraz Głównego Geodetę Kraju.
12/ Elektroniczne przekazywanie informacji o weryfikacji
- patrz: Art. 12b ust. 3a ustawy
Ustawa wprowadza art. 12b ust. 3a, zgodnie z którym o wyniku weryfikacji organ SGiK informuje wykonawcę prac geodezyjnych za pomocą środków komunikacji elektronicznej nie później niż w dniu roboczym następującym po dniu sporządzenia protokołu.
14/ Uchylenie instytucji tzw. uwierzytelniania dokumentów
- patrz: art. Art. 12b ust. 5, art. 12d ust. 2, art. 40b ust. 1 pkt 3 ustawy oraz załącznik do ustawy – tabela nr 16 lp. 3 i 4
Ustawa uchyla instytucję tzw. uwierzytelniania dokumentów opracowanych na podstawie wykonanych prac geodezyjnych na potrzeby postępowań administracyjnych, postępowań sądowych lub czynności cywilnoprawnych.
W miejsce uwierzytelniania wprowadzono zasadę obligatoryjnego opatrywania z urzędu klauzulą dokumentów stanowiących wyniki prac geodezyjnych, która stanowić będzie potwierdzenie przyjęcia danych i materiałów, na podstawie których zostały sporządzone, do PZGIK. Brak klauzuli właściwego organu na dokumencie, przeznaczonym dla zamawiającego, sporządzonym po wejściu w życie tych przepisów, oznaczał będzie, że zbiory danych i inne materiały związane z tym dokumentem nie zostały przekazane do PZGIK lub nie zostały włączone do tego zasobu.
15/ Procedura usunięcia nieprawidłowości zgłoszonych prac
- patrz: art. 12b ust. 7a–7c ustawy
Ustawa wprowadza domniemanie, że jeżeli w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania przez wykonawcę prac geodezyjnych protokołu, organ SGiK nie otrzyma poprawionych wyników zgłoszonych prac geodezyjnych, uznaje się, że prace te zostały zaniechane. Ponowne podjęcie zaniechanych prac geodezyjnych będzie wymagało dokonania nowego zgłoszenia prac.
Wprowadzono również możliwość przywrócenia terminu na przekazanie poprawionych zbiorów danych lub innych materiałów stanowiących wyniki tych prac, w szczególnie uzasadnionych przypadkach na wniosek wykonawcy.
16/ Aktualizacja EGiB
- patrz: art. 22 ust. 3 pkt 1 ustawy
Zgodnie z art. 22 ust. 2 podmioty ujawnione w EGiB mają obowiązek zgłaszać właściwemu staroście zmiany danych objętych EGiB w terminie 30 dni, licząc od dnia powstania tych zmian, pod warunkiem że zmiany te nie wynikają z aktów normatywnych, prawomocnych orzeczeń sądowych, decyzji administracyjnych, aktów notarialnych, materiałów zasobu, wpisów w innych rejestrach publicznych oraz dokumentacji architektoniczno-budowlanej przechowywanej przez organy administracji architektoniczno-budowlanej
17/ Zniesienie odpłatności co do części danych
- patrz: art. 40a ust. 2 pkt 1 lit. c–j, art. 40c ust. 5 ustawy oraz załącznik do ustawy – tabela nr 1, nr 3–5, nr 14 i nr 17 lp. 4–5
Ustawa znosi odpłatność za udostępnianie danych PZGIK dotyczących osnów podstawowych i szczegółowych, ortofotomapy, numerycznego modelu terenu (w części dotąd nieuwolnionej), jak również danych z bazy danych obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:10 000–1:100 000, zbiorów danych dotyczących działek ewidencyjnych w zakresie ich identyfikatorów i geometrii, zbiorów danych dotyczących budynków w zakresie ich identyfikatorów, geometrii i rodzaju według Klasyfikacji Środków Trwałych, udostępnianie zestawień zbiorczych danych objętych egib, a także kartograficznych opracowań specjalnych w postaci map tyflologicznych w postaci elektronicznej.
18/ Wprowadzenie opłaty zryczałtowanej
- patrz: art. 40a ust. 2 pkt 6, art. 40d ust. 1a–3, 5 i 6 oraz załącznik do ustawy – tabela nr 16a ustawy
Ustawa wprowadza opłatę zryczałtowaną za materiały PZGIK udostępniane wykonawcom prac geodezyjnych w związku ze zgłoszeniem wykonywania tych prac.
Opłata zryczałtowana dotyczy materiałów udostępnianych w związku ze zgłoszeniem prac do organów administracji geodezyjnej i kartograficznej szczebla powiatowego, a jej wysokość jest uzależniona od wielkości obszaru, jakiego dotyczy zgłoszona praca. Zakłada się jednocześnie bezpłatne udostępnianie materiałów wykonawcom prac geodezyjnych zgłaszanych do Głównego Geodety Kraju lub marszałków województw.
19/ Zmiana wysokości opłat
- patrz: załącznik do ustawy
Załącznik do ustawy wprowadza nowe zasady dotyczące wysokości stawek podstawowych w odniesieniu do odpowiednich jednostek rozliczeniowych, wysokości współczynników korygujących oraz zasad ustalania tych współczynników, a także szczegółowe zasady obliczania wysokości opłaty, w tym opłaty zryczałtowanej.
20/ Przepisy przejściowe
- patrz art. 10 – 19 ustawy nowelizującej
W zakresie obsługi wniosków o skoordynowanie usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu, obsługi wniosków o wydanie dziennika praktyki zawodowej, wniosków o nadanie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii, wniosków o udostępnienie materiałów zasobu oraz w zakresie obsługi zgłoszeń prac, które nie zostały zakończone przed dniem wejścia w życie ustawy, stosować się będzie przepisy ustawy w brzmieniu dotychczasowym.
W przypadku zgłoszeń prac geodezyjnych dotyczących tyczenia budynków lub sieci uzbrojenia terenu, które dokonane zostały przed dniem wejścia w życie ustawy, dla których w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy wykonawca prac geodezyjnych nie przekaże do organu SGiK zawiadomienia o zakończeniu tych prac – podlegać one będą zamknięciu, co jest konsekwencją projektowanego zwolnienia tego rodzaju prac z obowiązku dokonania zgłoszenia ich wykonywania do starosty oraz z konieczności przekazywania wyników tych prac do PZGIK.
Zasadniczy termin wejścia w życie regulacji określono na 3 miesiące od dnia ogłoszenia ustawy (tj. w dniu 31 lipca 2020 r.), art. 41b ust. 3 ustawy będzie obowiązywać w nowym brzmieniu od 1 stycznia 2021 r. (dotyczący finansowania zadań przez samorządy województwa i powiatu).
– Podsumowanie –
Wprowadzane ustawą zmiany można ocenić pozytywnie, szereg z nich ułatwi niejednolitą i często znacznie wydłużoną w czasie procedurę zgłaszania i udostępniania zbiorów danych i dokumentów przez organy SGiK.
Zastosowanie przepisów w praktyce pokaże, czy przyczynią się one do sprawniejszej realizacji prac geodezyjnych i kartograficznych wykonywanych m.in. w ramach procesu inwestycyjnego i w rezultacie przyspieszenia samego procesu inwestycyjnego.
