W dzisiejszym artykule omówiona zostanie kolejna część najważniejszych zmian wprowadzonych przez nowe Prawo Zamówień Publicznych uchwalone w dniu 11 września 2019 r., wchodzące w życie z dniem 1 stycznia 2021 r. Zachęcam do zapoznania się z pierwszą częścią wpisu dotyczącego nowelizacji prawa zamówień publicznych.
1/ Zamówienia sektorowe
Nowe p.z.p. przewiduje definicję zamawiających sektorowych oraz działalności sektorowej.
Zgodnie z art. 7 pkt 35 p.z.p. przez zamówienie sektorowe należy rozumieć zamówienie publiczne udzielane przez zamawiających sektorowych, w celu prowadzenia jednego z rodzajów działalności sektorowej.
Nowe p.z.p. będzie miało zastosowanie do udzielania przez zamawiających sektorowych zamówień publicznych oraz organizowania konkursów, których wartość jest równa lub przekracza progi unijne.
Zasady udzielania zamówień sektorowych zostały uregulowane w dziale V p.z.p.
Nowym trybem są sektorowe negocjacje z ogłoszeniem uregulowane w art. 380 – 381 p.z.p.). Jest to tryb udzielania zamówienia, w którym w odpowiedzi na ogłoszenie opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, zamawiający zaprasza do negocjacji wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu, prowadzi z nimi negocjacje, a następnie zaprasza ich do składania ofert.
2/ Procedura uproszczona dla zamówień o wartości mniejszej niż progi unijne
Nowa ustawa przewiduje tryb uproszczony dla zamówień o wartości mniejszej niż wartość wyznaczona przez progi unijne.
Progi unijne dla zamówień publicznych aktualizowane w aktach wykonawczych Komisji Europejskiej, wydawanych odpowiednio na podstawie dyrektyw unijnych, o których informuje następnie Prezes Urzędu Zamówień Publicznych. Aktualizowane progi unijne na gruncie prawa polskiego regulowane są na podstawie rozporządzeń właściwego Ministra.
W dniu 16 grudnia 2019 r. Minister Rozwoju wydał rozporządzenie w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej (Dz. U. poz. 2450), weszło w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.
Zgodnie z art. 266 ustawy, do przygotowania i prowadzenia przez zamawiających publicznych postępowania o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości mniejszej niż progi unijne stosuje się przepisy działu III oraz przepisy działu II (Postępowanie o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości równej lub przekraczającej progi unijne), z wyjątkiem wyszczególnionych w tym przepisie regulacji.
Z przepisów działu III wynika natomiast, że kluczowe różnice w porównaniu z postępowaniami o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości równej lub przekraczającej progi unijne będą dotyczyły: ogłoszeń zamieszczanych Biuletynie Zamówień Publicznych (rozdział 2), kwalifikacji podmiotowej wykonawców (rozdział 3), wyboru najkorzystniejszej oferty (rozdział 5), a przede wszystkim w zakresie trybów udzielania zamówień (rozdział 4).
3/ Umowa w sprawie zamówienia publicznego
W nowej ustawie wprowadzono szereg regulacji mających na celu ograniczenie powszechnego zjawiska polegającego na jednostronnym kształtowaniu postanowień umów przez zamawiających.
W tym celu wprowadzono m.in. następujące rozwiązania:
- uregulowanie katalogu niedozwolonych postanowień umownych,
- wprowadzenie obligatoryjnych postanowień umowy, w tym w zakresie zmiany wynagrodzenia, płatności częściowych, czy zaliczek,
- zmiany w zakresie określania maksymalnej wysokości zabezpieczenia należytego wykonania umowy;
- obowiązek przygotowania raportu z realizacji zamówienia przez zamawiającego.
Klauzule niedozwolone
Zgodnie z art. 433 p.z.p. projektowane postanowienia umowy w sprawie zamówienia publicznego (dalej: ,,Umowa”) nie mogą przewidywać:
- odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie, chyba że jest to uzasadnione okolicznościami lub zakresem zamówienia;
- naliczania kar umownych za zachowanie wykonawcy niezwiązane bezpośrednio lub pośrednio z przedmiotem umowy lub jej prawidłowym wykonaniem;
- odpowiedzialności wykonawcy za okoliczności, za które wyłączną odpowiedzialność ponosi zamawiający;
- możliwości ograniczenia zakresu zamówienia przez zamawiającego bez wskazania minimalnej wartości lub wielkości świadczenia stron.
Obligatoryjne postanowienia Umowy
W art. 436 p.z.p. uregulowano postanowienia, które obligatoryjnie powinna zawierać każda Umowa, takie jak kwestie terminu jej wykonania oraz warunków płatności czy limitowanie kar umownych. Nowym rozwiązaniem jest wyraźne zobligowanie zamawiających do określenia terminu wykonania umowy, w jednostkach czasu (dniach, tygodniach, latach), chyba że wskazanie daty wykonania umowy jest uzasadnione obiektywną przyczyną, niezależną od zamawiającego np. w przypadku projektów finansowanych ze środków UE.
Obligatoryjna klauzula dotycząca zmiany wysokości wynagrodzenia
W art. 439 ust. 1 p.z.p. został wprowadzony obowiązek zawarcia w umowie, której przedmiotem są roboty budowlane lub usługi, zawartej na okres dłuższy niż 12 miesięcy, postanowień o zasadach wprowadzenia zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadku zmiany cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia.
4/ Zaliczki i wypłata wynagrodzenia w częściach
Na podstawie art. 443 p.z.p. ustawa wprowadza obowiązek wypłaty wynagrodzenia w częściach, po wykonaniu części umowy, lub udzielenia zaliczki, w przypadku umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Obowiązek ten będzie więc teraz dotyczył wszystkich kategorii umów zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, a nie tylko umów na roboty budowlane.
5/ Zmiana Umowy
Przepisy określające przypadki, w których wyjątkowo dopuszczalne są zmiany umowy bez przeprowadzenia nowego postępowania, zostały przez Ustawodawcę przeredagowane. Przypadki te można podzielić na cztery kategorie:
- zmiany, które nie mają istotnego wpływu na konkurencję (art. 454 ust. 1 w zw. z ust. 2 p.z.p.);
- zmiany, które zostały z góry przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia (art. 455 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 lit. a p.z.p.);
- zmiany, które zostały uznane przez ustawodawcę za merytorycznie uzasadnione (art. 455 ust. 1 pkt 2 lit. b i c, pkt 3 i 4 p.z.p.);
- zmiany, których wartość nie przekracza określonych progów (art. 455 ust. 2 p.z.p.).
6/ Podwykonawcy
Nowa ustawa wprowadza w art. 463 p.z.p. zasadę, że umowa o podwykonawstwo nie może zawierać postanowień kształtujących prawa i obowiązki podwykonawcy, w zakresie kar umownych oraz postanowień dotyczących warunków wypłaty wynagrodzenia, w sposób dla niego mniej korzystny niż prawa i obowiązki wykonawcy, ukształtowane postanowieniami umowy zawartej między zamawiającym a wykonawcą.
7/ Raport z realizacji zamówienia
Nową instytucją jest raport z realizacji zamówienia przewidziany w art. 446 p.z.p., który ma na celu zobligowanie zamawiających w przypadku zamówień, których realizacja napotkała określone trudności, do dokonania oceny realizacji takiego zamówienia. Celem tego nowego obowiązku po stronie zamawiających jest zwiększenie efektywności wydatkowania środków publicznych dzięki należycie przeprowadzonej ewaluacji realizacji umowy.
8/ Komitet ds. kontroli w zamówieniach publicznych
Ustawa powołuje Komitet ds. kontroli w zamówieniach publicznych jako forum współpracy wszystkich instytucji kontrolujących zamówienia, zarówno związanych z krajowymi środkami, jak i pochodzącymi z UE. Zadania komitetu zostały uregulowane w art. 494 p.z.p.
9/ Postępowanie przez KIO
Przedmiotem odwołania, zgodnie z art. 513 p.z.p., będzie mogła być niezgodna z przepisami ustawy czynność zamawiającego podjęta w postępowaniu o udzielenie zamówienia, konkursie, systemie kwalifikowania wykonawców, w tym na projektowane postanowienia umowy w sprawie zamówienia publicznego, lub zaniechanie czynności, do której zamawiający jest zobowiązany na podstawie ustawy lub zaniechanie przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia lub zorganizowania konkursu na podstawie ustawy, mimo że zamawiający był do tego obowiązany.
Rezultatem wprowadzenia możliwości wnoszenia środków odwoławczych na postanowienia umowy w sprawie zamówienia publicznego jest regulacja art. 554 ust. 1 pkt 2 p.z.p., zgodnie z którym Izba uwzględnia odwołanie, jeśli stwierdzi niezgodność projektowanego postanowienia umowy z wymaganiami wynikającymi z przepisów ustawy.
Do ustawy został wprowadzony przepis określający obligatoryjne elementy odwołania (art. 516 ust. 1 pkt 1-10 p.z.p.).
Zgodnie z art. 580 p.z.p. wyznaczono jeden sąd ds. zamówień publicznych. Będzie nim Sąd Okręgowy w Warszawie.
Termin na złożenie skargi na orzeczenie KIO oraz na postanowienie Prezesa KIO został przedłużony z 7 dni do 14 dni.
10/ Postępowanie polubowne
Nowe p.z.p. przewiduje możliwość pozasądowego rozwiązywania sporów wynikających z zamówienia publicznego. Każda ze stron umowy może złożyć wniosek o przeprowadzenie mediacji lub inne polubowne rozwiązanie sporu do Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, wybranego mediatora albo osoby prowadzącej inne polubowne rozwiązanie sporu (art. 591 p.z.p.).
Poszukujesz więcej informacji na temat specjalizacji kancelarii prawa nieruchomości? Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą dotyczącą wsparcia w obszarze odnawialnych źródeł energii.
Podsumowanie
Projektowane zmiany należy ocenić pozytywnie, w szczególności zmiany zmierzające do zwiększenia efektywności i przejrzystości udzielanych zamówień publicznych, w tym także propozycje zmian w zakresie środków odwoławczych (wyspecjalizowany sąd zamówień publicznych) oraz przewidujące procedurę polubownego rozwiązywania sporów. Nie jest jednak tajemnicą, że większość problemów związanych z udzielaniem zamówień publicznych generuje praktyka i to właśnie od praktyki będzie zależało, czy określone cele nowej ustawy zostaną zrealizowane.
