21.11.2022 r.
W dniu 3 października 2022 r. rządowe centrum legislacji opublikowało projekt ustawy nowelizującej prawo budowlane. Projekt nie trafił jeszcze do sejmu, obecnie prowadzone są konsultacje i uzgodnienia resortowe.
Planowany termin uchwalenia ustawy przez sejm to IV kwartał 2022 r., przepisy mają wejść w życie już z dniem 1 stycznia 2023 r.
Na blogu opublikowałam omówienie pierwszej części zmian – zachęcam do lektury. Dzisiaj kontynuujemy temat omówieniem części drugiej zmian.
1/ Zmiany w prawie budowlanym – krótkie zestawienie
Zanim przejdę do szczegółowego omówienia części drugiej zmian, poniżej zamieszczam ich zestawienie w skróconej formie:
- wprowadzenie jednego, ogólnokrajowego systemu do kompleksowej obsługi procesu inwestycyjno-budowlanego;
- przejście na obowiązkowe składanie wniosków i załączników w formie elektronicznej;
- wprowadzenie możliwości przeniesienia pozwolenia na budowę w części;
- likwidacja obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektów budowlanych – zasadą będzie zgłoszenie zakończenia budowy (obowiązujące obecnie powszechnie na podstawie przepisów covidowych);
- uproszczenie procedury oddawania obiektów do użytkowania;
- wprowadzenie tzw. mechanizmu żółtej kartki, czyli ostrzeżenia inwestora przez nadzór budowlany o stwierdzonych nielegalnych istotnych odstąpieniach od dokumentacji projektowej.
2/ Szczegółowe omówienie zmian w projekcie ustawy
Jeżeli zainteresowały Was zmiany i chcecie dowiedzieć się więcej, zapraszam do lektury bardziej szczegółowego omówienia.
1) Pełna cyfryzacja procesu inwestycyjnego
- art. 9 projektu ustawy pr. bud.
Przepis wprowadza obowiązek składania wniosków w sprawie odstępstwa od przepisów techniczno-budowlanych w postaci elektronicznej. Możliwość składania załączników do wniosku w formie kopii.
- art. 10c, art. 30 ust. 4d, art. 30b ust. 4, art. 31 ust. 1d, art. 33 ust. 2c, art. 36a ust. 1b, art. 37a ust. 1a, art. 40 ust. 5, art. 41 ust. 4b, art. 45a ust. 5, art. 47 ust. 2a, art. 53a ust. 3, art. 57 ust. 3a oraz art. 71 ust. 2b projektu ustawy pr. bud.
Przepis wprowadza obowiązek składania pozostałych wniosków / zgłoszeń wynikających z przepisów prawa budowlanego w formie elektronicznej za pomocą portalu e-Budownictwo.
- art. 33 ust. 2 pkt 1 lit. a oraz ust. 3f pkt 1 projektu ustawy pr. bud.
W projekcie przewidziano obowiązek sporządzania projektu budowlanego w formie elektronicznej – forma pisemna będzie niedopuszczalna.
- art. 30 ust. 2b, art. 30b ust. 3a, art. 33 ust. 2ba, art. 38 ust. 2a, art. 57 ust. 1 pkt 1a oraz art. 79l-79p projektu ustawy pr. bud.
W projekcie ustawy przewidziano przepisy wdrażające Bazę Projektów Budowlanych. Baza Projektów Budowlanych ma być powiązana z portalem e-Budownictwo. Do projektów umieszczony w Bazie będą miały wgląd organy administracji architektoniczno-budowlanej.
Inwestor zamiast dołączać do wniosków / zgłoszeń / zawiadomień projekty budowlane, będzie wpisywał indywidualny numer projektu umieszczonego w Bazie Projektów Budowlanych [zmiany art. 30 ust. 2b, art. 30b ust. 3a, art. 33 ust. 2ba, art. 57 ust. 1 pkt 1a pr. bud.].
- Rozdział 7b projektu ustawy pr. bud.
Projekt ustawy pojęcie Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie, zwanego „systemem SOPAB”.
System ma umożliwić kompleksową obsługę i prowadzenie postępowań administracyjnych w zakresie procesu inwestycyjno-budowlanego.
Główną funkcją SOPAB będzie obsługa postępowań administracyjnych w budownictwie. Po uruchomieniu SOPAB portal e-Budownictwo stanie się interfejsem dla inwestora, służącym do wypełnienia wniosku, uzupełnienia go o załączniki (które zostaną systemowo przekazane do Bazy Projektów Budowlanych) oraz wysyłki wniosku do wskazanego organu. E-Budownictwo umożliwi też inwestorowi podgląd zmian statusu sprawy – będzie to odbicie zmian statusów sprawy w SOPAB.
2) Zmiany przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne
- art. 40 ust. 1b, ust. 1c, ust. 2 i ust. 4 projektu ustawy pr. bud.
W projekcie wprowadzono możliwość przeniesienia decyzji o pozwoleniu na budowę w części pod warunkiem, że przenoszona część decyzji oraz część decyzji, która nie ma być przeniesiona, będą obejmowały obiekty budowlane lub zespoły obiektów budowlanych mogące samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem.
Jednocześnie wprowadzono wymóg dołączenia do wniosku oświadczenia o otrzymaniu od dotychczasowego inwestora projektu budowlanego lub kopii projektu sporządzonej w formie pozwalającej na wykorzystanie zgodnie z przeznaczeniem, aby zapewnić na „rozłączonych budowach” istnienie dokumentacji projektowej.
Możliwość przeniesienia decyzji w części ma dotyczyć nie tylko przeniesienia samej decyzji o pozwoleniu na budowę, ale również decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych, o której mowa w art. 51 ust. 4, oraz zgłoszenia [art. 40 ust. 2 i 4 pr. bud.]
Wniosek o przeniesienie będzie składany wyłącznie w formie elektronicznej.
- art. 51a projektu ustawy pr. bud.
Art. 51a projektu ustawy wprowadza mechanizm tzw. żółtej kartki w przypadku dokonania nielegalnych istotnych odstąpień od dokumentacji projektowej.
Organ nadzoru budowlanego stwierdzając dokonanie przez inwestora nielegalnych istotnych odstąpień od dokumentacji projektowej najpierw będzie pouczał inwestora o tym, że inwestycję należy doprowadzić do stanu zgodnego z pozwoleniem na budowę, w tym z dokumentacją projektową.
Po upływie 60 dni organ nadzoru budowlanego będzie sprawdzał, czy inwestor doprowadził inwestycję do stanu zgodnego z pozwoleniem na budowę. Jeżeli inwestor nie usunie niezgodności, organ nadzoru budowlanego będzie prowadził postępowanie naprawcze zgodnie z obecnie obowiązującymi regulacjami.
- art. 71 ust. 2a projektu ustawy pr. bud.
W projekcie dodano zastrzeżenie, że ekspertyza dotycząca wymogów przeciwpożarowych będzie dołączana do zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania, jeżeli obowiązek taki wynika z przepisów o ochronie przeciwpożarowej.
3) Zmiany przepisów dotyczących oddawania budynków do użytkowania
- art. 53c, art. 53d, art. 54 ust. 1a, art. 59i i art. 93 pkt 6a projektu ustawy pr. bud.
Projekt zakłada, że oddanie do użytkowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych i innych drobnych obiektów (zaliczanych do kategorii III, budowanych na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę) będzie następowało już z chwilą złożenia przez kierownika budowy oświadczenia o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego.
Przed przystąpieniem do użytkowania do dokumentacji budowy konieczne będzie dołączenie do oświadczenia następujących dokumentów:
- projektu technicznego, z uwzględnieniem istotnych zmian,
- protokołów badań i sprawdzeń przyłączy i instalacji;
- decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia technicznego
- dokumentacji geodezyjnej zawierającej wyniki geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej,
W art. 53c ust. 3 projektu uregulowano warunki złożenia przez kierownika budowy oświadczenia o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego, tj.:
- wszystkie roboty budowlane objęte projektem budowlanym zostały wykonane;
- wykonano nieobjęte projektem budowlanym przyłącza zapewniające użytkowanie obiektu budowlanego zgodnie z przeznaczeniem;
- dołączono do dokumentacji budowy dokumenty, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 1a i 4–6.
W terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia użytkowania obiektu budowlanego inwestor będzie obowiązany zawiadomić o rozpoczęciu użytkowania obiektu budowlanego organ nadzoru budowlanego (art. 53d ust. 1 projektu). Niedochowanie tego obowiązku nie będzie skutkować zakazem użytkowania obiektu budowlanego, będzie jednak skutkowało odpowiedzialnością karną, zgodnie z art. 93 pkt 6a projektu.
- art. 54 i art. 55 projektu ustawy pr. bud.
Ustawa przewiduje zmiany w art. 54 i 55 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, których celem jest przyjęcie zasady oddawania do użytkowania obiektów budowlanych w drodze zawiadomienia o zakończeniu budowy i ograniczenie przypadków, kiedy wymagane będzie pozwolenie na użytkowanie.
Pozwolenie na użytkowanie będzie wymagane jedynie w dwóch przypadkach:
- gdy przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych;
- gdy sam inwestor dobrowolnie o to występuje, mimo że uzyskanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie nie jest wymagane.
W pozostałych przypadkach wymagane byłoby zawiadomienie o zakończeniu budowy (z zastrzeżeniem, że budynki mieszkalne jednorodzinne i obiekty budowlane kategorii III są oddawane na podstawie oświadczenia o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego).
- art. 56 ust. 1b projektu ustawy pr. bud.
Projekt przewiduje uchylenie obowiązku zawiadomienia o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego organów Państwowej Straży Pożarnej oraz Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
4) Zmiany przepisów dotyczących kontroli
- art. 62 ust. 4 i 6b projektu ustawy pr. bud.
W art. 62 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane wprowadza się zmiany w ust. 4 dotyczącym osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli okresowych.
- art. 69a projektu ustawy pr. bud.
Projektowany art. 69a przewiduje możliwość nakładania na gminy, na koszt właściwego wojewody, obowiązków związanych z egzekucją decyzji administracyjnych wydawanych przez organy nadzoru budowlanego, w przypadku złego stanu technicznego obiektów budowlanych, jeżeli nie można ustalić właścicieli tych obiektów. Koszty wykonania ww. obowiązków podlegałyby ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Organem egzekucyjnym byłby wojewoda.
- art. 82 ust. 5, art. 82b ust. 1 pkt 2a, art. 83 ust. 4 i 5 oraz art. 84 ust. 2 pkt 1a projektu ustawy pr. bud.
Projektowane zmiany mają na celu określenie właściwości organów, tak aby decydujące znaczenie miało samo zamierzenie, a nie tereny, na jakich to zamierzenie jest realizowane. W przypadku, gdy większa część inwestycji znajduje się we właściwości rzeczowej jednego z tych organów, przepis miałby pozwalać na przejęcie i prowadzenia postępowania wobec całego zamierzenia (najczęściej takie sytuacje dotyczą sieci lub dróg przebiegających przez tereny kolejowe lub pas drogowy autostrady).
- art. 83b projektu ustawy pr. bud.
Celem art. 83b projektu jest zapewnienie możliwości wszczęcia kontroli stosowania wyrobu budowlanego na budowie, w tym np. przy okazji wykonywania zadania określonego w art. 16 ust. 2a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1213) (tj. pobierania próbki do badań z wyrobów składowanych na budowie, dla której wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego nie jest organem pierwszej instancji) w sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie zgodności wskazanych w dokumentacji projektowej rozwiązań materiałowych ze stanem faktycznym.
5) Zmiany w przepisach karnych
- art. 96 projektu ustawy pr. bud.
W art. 96 ust. 1a projekt wprowadza dodatkową sankcję wobec kierownika budowy, na którym spoczywają obowiązki określone w projektowanych art. 53c i art. 53d, tj. oddawaniu do użytkowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz obiektów budowlanych zaliczonych do kategorii III
6) Przepisy przejściowe
- art. 24 ustawy nowelizującej
Do wniosków w sprawach regulowanych ustawami zmienianymi ustawą nowelizującą [w tym przepisami prawa budowlanego], złożonych przed dniem wejścia w życie ustawy zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe.
- art. 34 ustawy nowelizującej
Większość zmian ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2023 r., z wyjątkiem:
- 7a projektu ustawy pr. bud. [dot. wydania warunków technicznych dla przydomowych schronów], który ma wejść w życie po upływie 9 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy,
- rozdziału 7b projektu ustawy pr. bud. [dot. System do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie], który ma wejść w życie z dniem 1 czerwca 2023 r.;
- 22 pkt 1 ustawy nowelizującej [dot. obowiązywania papierowych dzienników budowy], który ma wejść w życie z dniem 27 stycznia 2023 r.;
- 3 pkt 2–4, art. 5, art. 6, art. 8, art. 9, art. 11 pkt 3 i 6, art. 12, art. 14, art. 15, art. 18 i art. 32 ust. 3 projektu ustawy pr. bud. [dot. wniosków składanych za pomocą System do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie – nie mylić z portalem e-Budownictwo], które mają wejść w życie z dniem wdrożenia odpowiednich rozwiązań technicznych umożliwiających prowadzenie Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie.
- art. 22 ustawy nowelizującej
Zgodnie z projektem możliwość prowadzenia dzienników budowy w postaci papierowej skończy się z dniem 31 maja 2023 r., od 1 czerwca 2023 r. dziennik budowy będzie prowadzony wyłącznie w postaci elektronicznej. Dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych prowadzenie dziennika budowy w postaci papierowej będzie możliwe do 31 maja 2026 r.
4/ Podsumowanie zmian – część II
W części drugiej omówienia zmian w prawie budowlanym poruszyłam zagadnienia związane z:
1) cyfryzacją procesu inwestycyjnego, w tym:
- przejściem na obowiązkowe składanie wniosków i załączników w formie elektronicznej;
- rozszerzeniem funkcji w portalu e-Budownictwo;
- wprowadzeniem Systemu do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie;
- wprowadzeniem Bazy Projektów Budowlanych
2) nową procedurą oddawania budynków do użytkowania, w tym:
- przyjęciem zasady oddawania do użytkowania obiektów budowlanych w drodze zawiadomienia o zakończeniu budowy;
- wprowadzeniem procedury
3) zmianą przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne, przepisów karnych i kontrolnych, w tym:
- możliwością przeniesienia pozwolenia na budowę w części;
- sankcjami karnymi dot. oddawania do użytkowania budynków mieszkalnych jednorodzinnych;
- doprecyzowaniem uprawnień kontrolnych organów nadzoru budowlanego;
4) przepisami przejściowymi:
- większość zmian ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.;
- do postępowań toczących się na skutek wniosków złożonych przed dniem wejście w życie ustawy, zastosowanie znajdą przepisy dotychczasowe.
