Duża nowelizacja prawa budowlanego – omówienie projektu ustawy z 3 października 2022 r. [część I]

21.11.2022 r.

W dniu 3 października 2022 r. rządowe centrum legislacji opublikowało projekt ustawy nowelizującej prawo budowlane. Projekt nie trafił jeszcze do sejmu, obecnie prowadzone są konsultacje i uzgodnienia resortowe.

Planowany termin uchwalenia ustawy przez sejm to IV kwartał 2022 r., przepisy mają wejść w życie już z dniem 1 stycznia 2023 r.

Będę na bieżąco śledzić prace nad projektem i Was informować o statusie, a dzisiaj w artykule omawiam to, co już na temat projektu wiemy.

1/ Cel regulacji

Jaki cel przyświecał tym razem ustawodawcy? Sięgnijmy bezpośrednio do uzasadnienia ustawy, gdzie mowa jest o:

• upraszczaniu i przyspieszaniu procesu inwestycyjno-budowlanego;
• pełnej cyfryzacji procesu inwestycyjnego.

Czy cel ten uda się osiągnąć nowelizacją przepisów, ocenicie sami.

2/ Zmiany w prawie budowlanym – krótkie zestawienie

Zanim przejdę do szczegółowego omówienia części pierwszej zmian, poniżej zamieszczam ich zestawienie w skróconej formie:

• przywrócenie rzeczoznawstwa budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie;
• rozszerzenie katalogu obiektów budowlanych i robót budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę;
• rozszerzenie katalogu obiektów budowlanych i robót budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia;
• rozszerzenie katalogu inwestycji rozpatrywanych w uproszczonej procedurze zgłoszeniowej (w której organ nie ma prawa złożenia sprzeciwu) o budowę wolno stojących, nie więcej niż dwukondygnacyjnych budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy powyżej 70 m2, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, a budowa jest prowadzona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora;
• uchylenie przepisów dotyczących zatwierdzania przez organ projektów budowlanych.

3/ Szczegółowe omówienie zmian w projekcie ustawy

Jeżeli zainteresowały Was zmiany i chcecie dowiedzieć się więcej, zapraszam do lektury bardziej szczegółowego omówienia.

1) Rzeczoznawstwo budowlane jako samodzielna funkcja techniczna

• art. 3 oraz art. 12, art. 15b, art. 88a ust. 1 pkt 3 lit. d i ust. 2 pkt 8b projektu ustawy pr. bud.

Nowelizacja zakłada, że samodzielną funkcją techniczną w budownictwie będzie działalność obejmująca sporządzanie opracowań technicznych dotyczących obiektów budowlanych, takich jak: opinie techniczne, oceny techniczne, orzeczenia techniczne i ekspertyzy techniczne.

W projekcie dodano definicje: oceny technicznej, opinii technicznej, orzeczenia technicznego oraz ekspertyzy technicznej.

Rzeczoznawca budowlany byłby uprawniony do wykonywania ekspertyzy technicznej przy projektowaniu obiektu budowlanego, przy robotach budowlanych związanych z jego realizacją w czasie użytkowania obiektu budowlanego, przy projektowaniu nadbudowy, rozbudowy, przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego, projektowaniu rozbiórek technicznie złożonych obiektów budowlanych, przy legalizacji obiektów budowlanych.

Zmiany obejmują przywróceniu centralnego rejestru rzeczoznawców budowlanych. Organem odpowiedzialnym za prowadzenie ww. rejestru będzie Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

2) Zmiana wymagań w zakresie uprawnień projektowych

• art. 14 ust. 3 pkt 2 oraz ust. 4b i 4c projektu ustawy pr. bud.

Projektowane zmiany mają na celu umożliwienie uzyskiwania uprawnień projektowych w ograniczonym zakresie przez techników, po odbyciu czteroletniej praktyki projektowej oraz rocznej praktyki na budowie.

Obecnie osoby posiadające tytuł zawodowy technika nie mogą ubiegać się o nadanie uprawnień budowlanych w zakresie projektowania. Osoby takie mogą jedynie ubiegać się o uzyskanie uprawnień budowlanych do kierowania w ograniczonym zakresie.

• art. 15a ust. 3 oraz ust. 25 projektu ustawy pr. bud.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 15a ust. 2 projektu ustawy, uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie mają uprawniać do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do architektury obiektu o kubaturze do 1000 m3.

Obecnie uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej w ograniczonym zakresie uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do architektury obiektu o kubaturze do 1000 m3 w zabudowie zagrodowej lub na terenie zabudowy zagrodowej.

Zgodnie z projektowanym ust. 25 uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności będą stanowić podstawę do sporządzania opinii technicznej w zakresie posiadanych uprawnień. Zaproponowano, że opinia techniczna dotyczyć będzie oceny projektu budowlanego, stanu technicznego obiektu budowlanego, możliwości jego bezpiecznego użytkowania, planowanych robót budowlanych w istniejącym obiekcie, w tym zmian konstrukcyjnych lub sposobu użytkowania obiektu, a także stanu zawansowania i poprawności wykonania robót budowlanych.

3) Przyspieszenie procesu inwestycyjno-budowlanego

• art. 10b oraz art. 92 ust. 1 pkt 4 projektu ustawy pr. bud.

Strony wnoszące odwołania / zażalenia od decyzji i postanowień wydanych na podstawie ustawy pr. bud. będą miały obowiązek złożyć oświadczenie, że są świadome odpowiedzialności karnej za umyślne wprowadzenie organów II instancji w błąd co do faktów lub okoliczności mających znaczenie dla sprawy.

Oświadczenia będzie składane w treści środka zaskarżenia w brzmieniu: „Jestem świadomy(-ma) odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”.

• art. 29 ust. 1 -4 projektu ustawy pr. bud.

Projekt zakłada rozszerzenie katalogu inwestycji (budów) niewymagających decyzji o pozwoleniu na budowę, a wymagających jedynie dokonania zgłoszenia. Do tych inwestycji dodano m.in.:

• budowę masztów flagowych o wysokości od 3 do 7 m posadowionych na gruncie (zmiana ma wyeliminować wątpliwości interpretacyjne dotyczące budowy masztów);
• budowę przydomowych schronów i przydomowych ukryć doraźnych, czyli wolnostojących budowli ochronnych o powierzchni zabudowy do 35 m2;
• budowę jednokondygnacyjnych budynków gospodarczych i wiat o prostej konstrukcji związanych z produkcją rolną o powierzchni zabudowy do 300 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 6 m i wysokości nie większej niż 6 m, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane;
• budowę kiosków i pawilonów sprzedaży ulicznej o powierzchni zabudowy nie większej niż 15 m2;
• budowę wylotów do cieków naturalnych i budowę bezodpływowych zbiorników na wody opadowe lub roztopowe o pojemności większej niż 5 m3 i nie większej niż 15 m3, przy czym budowa takich zbiorników do 5 m3 nie będzie wymagała nawet zgłoszenia

Dodatkowo rozszerzono katalog inwestycji niewymagających pozwolenia na budowę oraz zgłoszenia. Do tych inwestycji dodano m.in.:

• budowę obiektów budowlanych służących celom sportowym przy boiskach, kortach i bieżniach, o powierzchni zabudowy nie większej niż 25 m2 i wysokości nie większej niż 3 m;
• budowę położonych na terenie rodzinnych ogrodów działkowych: basenów o powierzchni nie większej niż 15 m2, b) oczek wodnych o powierzchni nie większej niż 10 m2 – o głębokości nie większej niż 1 m;
• budowę bezodpływowych zbiorników na wody opadowe lub roztopowe o pojemności nie większej niż 5 m3;

Doprecyzowano także, że nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia, wykonywanie robót budowlanych polegających na przebudowie przegród zewnętrznych oraz elementów konstrukcyjnych budynków polegającej na wykonaniu, powiększeniu lub zmniejszeniu okien lub drzwi, o ile nie prowadzi ona do zwiększenia obszaru oddziaływania obiektu poza działkę, na której budynek jest usytuowany.

W art. 29 ust. 3 pkt 1 lit. f i ust. 4 pkt 3 lit. e projektu przewidziano, że instalowanie na obiekcie budowlanym urządzeń technicznych wraz z masztami, służących do wytwarzania energii elektrycznej z energii wiatru na własne potrzeby lub w celu wprowadzenia do sieci, o mocy nie większej niż moc mikroinstalacji:

• o łącznej wysokości nie większej niż 3 m – nie wymaga pozwolenia na budowę oraz zgłoszenia;
• o łącznej wysokości większej niż 3 m i nie większej niż 12 m – nie wymaga pozwolenia na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia

• art. 29 ust. 1 pkt 1a i 1b, art. 30 ust. 2a pkt 6 i 7, ust. 5j, 5ja-5jb i 5k, art. 42 ust. 1 pkt 2 lit. b i c oraz art. 45a ust. 3a pkt 1 projektu ustawy pr. bud.

Z dniem 3 stycznia 2022 r. do ustawy pr. bud. dodano przepis art. 29 ust. 1 pkt 1a i art. 30 ust. 5j pr. bud. wprowadzający uproszczoną procedurę zgłoszeniową (brak prawa złożenia sprzeciwu przez organ) dla inwestycji polegających na budowie budynków mieszkalnych jednorodzinnych, nie więcej niż dwukondygnacyjnych, o powierzchni zabudowy do 70 m2,  których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce, służących zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora.

Powszechnie ww. nowelizacja była prezentowana w mediach jako „domy do 70 m2 bez pozwolenia”. Szczegółowy opis zmian wprowadzonych ww. ustawą dostępny na blogu.

Omawiamy projekt ustawy nowelizującej zakłada natomiast dodanie art. 29 ust. 1 pkt 1b pr. bud. i objęcie procedurą uproszczoną również budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy powyżej 70 m2.

W obu przypadkach [ust. 1a i 1b] mają to być:

• budynki mieszkalne jednorodzinne;
• nie więcej niż dwukondygnacyjne;
• których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane;
• których budowa jest prowadzona celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych inwestora.

W związku z tym, że procedura uproszczona ma objąć również budynki z art. 29 ust. 1 pkt 1b pr. bud. zmodyfikowano art. 30 ust. 2a pkt 6 i 7, ust. 5j, 5k, art. 42 ust. 1 pkt 2 lit. b i c oraz art. 45a ust. 3a pkt 1 pr. bud.

W projekcie dodano również art. 30 ust. 5ja-5jb pr. bud., zgodnie z którym uproszczoną procedurę zgłoszeniową (bez prawa sprzeciwu organu) stosuje się po ustaleniu przez organ, że planowany do realizacji obiekt spełnia wszystkie przesłanki obiektu, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1a lub 1b pr. bud. (przesłanki opisano powyżej).

W praktyce zatem będzie odbywać się weryfikacja dokumentów dołączonych do zgłoszenia – skutkiem uznania, że budynek nie spełnia warunków z art. 29 ust. 1 pkt 1a i 1b pr. bud. będzie skierowanie zgłoszenia do trybu zwykłego, a nie złożenie sprzeciwu, jakby to miało miejsce w procedurze klasycznej.

W przeciwieństwie do budynków do 70 m2 [art. 29 ust. 1 pkt 1a pr. bud.], rozpoczęcie budowy budynków o powierzchni zabudowy powyżej 70 m2 [art. 29 ust. 1 pkt 1b pr. bud.] będzie wymagało ustanowienia kierownika budowy.

• art. 30 ust. 5e, art. 32 ust. 4b, art. 34 ust. 4-5c, 7 i 8, art. 35 ust. 1, 1a i 5, art. 36a ust. 1, 5 i 6, art. 38 ust. 2 i 3, art. 45a ust. 1 pkt 2, art. 51 ust. 1 pkt 3 i ust. 4, art. 57 ust. 2, art. 81 ust. 1a, art. 82b ust. 1 pkt 2, art. 93 pkt 6 projektu ustawy pr. bud.

Projekt ustawy zakłada uchylenie przepisów dotyczących zatwierdzania przez organ projektów budowlanych. Organy nie będą weryfikować projektów pod kątem techniczno-budowlanym.

Wykreślono z ustawy przepisy dotyczące wydawania decyzji o zatwierdzeniu projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego.

• art. 30b ust. 2a, art. 82b ust. 1 pkt 1 i 1a, ust. 3a, ust.6 i ust. 8 projektu ustawy pr. bud.

W projekcie przewidziano zmianę przepisów dot. kar za nieterminowe wydawanie decyzji. Kara za nieterminowe wydawanie decyzji będzie dotyczyła również decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę (art. 30b ust. 2b).

• art. 35 ust. 6 pkt 1 i 2 projektu ustawy pr. bud.

Projekt ustawy zmienia regulację dot. terminu wydawania pozwoleń na budowę.

Termin ten skrócono z 65 dni do 21 dni – jeżeli inwestor jest jedyną stroną postępowania – albo 45 dni – jeżeli są jeszcze inne strony niż inwestor (w art. 35 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane). Po upływie ww. terminów będzie istniała podstawa do nałożenia kary na organ.

4/ Podsumowanie zmian – część I

W części pierwszej omówienia zmian w prawie budowlanym poruszyłam zagadnienia związane z:

1) przyspieszeniem procesu inwestycyjnego przez m.in.:

• rozszerzenie katalogu inwestycji rozpatrywanych w uproszczonej procedurze zgłoszeniowej (w której organ nie ma prawa złożenia sprzeciwu) o budowę budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy powyżej 70 m2,
• rozszerzenie katalogu inwestycji niewymagających decyzji o pozwoleniu na budowę, a wymagających jedynie dokonania zgłoszenia;
• rozszerzenie katalogu inwestycji niewymagających decyzji o pozwoleniu na budowę oraz zgłoszenia;
• skrócenie terminów rozpatrywania wniosków o wydanie pozwolenia na budowę;
• uchylenie przepisów dotyczących zatwierdzania przez organ projektów budowlanych;
• wprowadzenia obowiązkowego oświadczenia dla strony wnoszącej odwołanie / zażalenia od decyzji / postanowień wydanych na podstawie ustawy pr. bud., że jest świadoma odpowiedzialności karnej za umyślne wprowadzenie organów II instancji w błąd co do faktów lub okoliczności mających znaczenie dla sprawy.

2) przywróceniem rzeczoznawstwa budowlanego jako samodzielnej funkcji technicznej;

3) zmianą wymagań w zakresie uprawnień projektowych.

Omówienie drugiej części zmian dostępne już na blogu. W drugiej części omawiam zagadnienia związane z: cyfryzacją procesu inwestycyjnego, nową procedurą oddawania budynków do użytkowania, zmianą przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne, przepisów karnych, przepisów kontrolnych oraz z przepisami przejściowymi.

Znajdziesz mnie też:

Photo by Simone Hutsch on Unsplash