Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (dalej: ,,ustawa’’):
,,Podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej w każdym czasie przed jej rozpoczęciem’’
Wiemy już zatem, że przed rozpoczęciem imprezy turystycznej przysługuje nam prawo odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej. Prawo to nie może zostać ograniczone przez organizatora wycieczki w umowie.
Ustawa nie wskazuje przy tym, jaki ma być powód takiego odstąpienia (prawo odstąpienia niezależnie od przyczyny). Takim powodem może zdecydowanie być obawa o swoje zdrowie wynikająca z tego, że miejsce docelowe wycieczki znajduje się na terenie zagrożonym zarażeniem koronawirusem.
Wiemy więc, że przysługuje nam prawo odstąpienia od umowy, jak wyglądają w takim razie rozliczenia między rezygnującym a organizatorem wycieczki?
2/ Rozliczenia między stronami w przypadku odstąpienia uczestnika od umowy o udział w imprezie turystycznej z powodu zagrożenia dla zdrowia uczestnika
Co do zasady w przypadku odstąpienia, uczestnik może zostać zobowiązany do zapłacenia odpowiedniej i uzasadnionej opłaty za odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej na rzecz organizatora (art. 47 ust. 2 ustawy).
Nasz przypadek jest jednak inny, przyczyna rezygnacji nie wynika z okoliczności, za które ponosimy odpowiedzialność, a wręcz przeciwnie – są to zdarzenia od nas całkowicie niezależne.
Tu z pomocą przychodzi art. 47 ust. 4 ustawy, zgodnie z którym:
,,Podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Podróżny może żądać wyłącznie zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej, bez odszkodowania lub zadośćuczynienia w tym zakresie’’
Powyższy przepis wskazuje, że nie tylko jesteśmy uprawnieni do odstąpienia od umowy, ale również nie powinniśmy ponosić opłaty za odstąpienie od umowy, jak również możemy żądać zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej.
Czym zatem są ,,nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności występujące w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie’’?
Zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt 15 ustawy: przez nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności należy rozumieć:
,,sytuację pozostającą poza kontrolą strony powołującej się na taką sytuację, której skutków nie można było uniknąć, nawet gdyby podjęto wszelkie rozsądne działania’’
Dalej z pomocą wykładni tego pojęcia przychodzi nam dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/2302 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie imprez turystycznych i powiązanych usług turystycznych (dalej: „Dyrektywa”).
Zgodnie bowiem z motywem 31 preambuły Dyrektywy nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności mogą obejmować, na przykład: ,,działania wojenne, inne poważne problemy związane z bezpieczeństwem, takie jak terroryzm, znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży lub katastrofy naturalne, takie jak powodzie lub trzęsienia ziemi, lub warunki pogodowe uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej’’.
Dyrektywa zatem wskazuje wprost, że implementowane do polskiej ustawy pojęcie ,,nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności’’ obejmuje m.in. znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży.
W związku z tym w przedstawionej, hipotetycznej sytuacji znajduje zastosowanie powołany wyżej art. 47 ust. 4 ustawy, skutkujący brakiem uprawnienia po stronie organizatora wycieczki do pobrania opłaty z tytułu odstąpienia od umowy.
W razie zatem skorzystania z prawa odstąpienia na podstawie wyżej wymienionego przepisu podróżny jest uprawniony do pełnego zwrotu wszelkich wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej [1]. Nie jest natomiast uprawniony do żądania na tej podstawie odszkodowania lub zadośćuczynienia.
W konsekwencji odstępując od umowy o udział w imprezie turystycznej na podstawie art. 47 ust. 4 ustawy, uczestnik jest uprawniony do żądania zwrotu od organizatora wszelkich wpłat dokonanych na poczet udziału w niej.
Zgodnie z art. 47 ust. 6 ustawy organizator jest natomiast zobowiązany do zwrotu tychże wpłat w terminie 14 dni od dnia rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej (skutecznego odstąpienia od umowy). Na podstawie nowelizacji specustawy dot. zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COVID-19 z dnia 31 marca 2020 r. termin ten uległ modyfikacji. Zgodnie z art. 15k ust.1 specustawy:
,,Odstąpienie od umowy w trybie określonym w art. 47 ust. 4 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych lub rozwiązanie przez organizatora turystyki umowy o udział w imprezie turystycznej w trybie określonym w art. 47 ust. 5 pkt 2 tej ustawy, które to odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, jest skuteczne z mocy prawa po upływie 180 dni od dnia powiadomienia przez podróżnego o odstąpieniu lub powiadomienia o rozwiązaniu przez organizatora turystyki.”
Dodatkowo art. 15k ust. 2 i 3 specustawy przewiduje, że odstąpienie od umowy nie jest skuteczne w przypadku wyrażenia przez podróżnego zgody na otrzymanie w zamian od organizatora turystyki vouchera do realizacji na poczet przyszłych imprez turystycznych w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza turystyczna, przy czym wartość vouchera nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy o imprezę turystyczną.
Powyższe oznacza, że w przypadku, gdy – tytułem przykładu – oświadczenie o odstąpieniu zostało złożone organizatorowi w dniu 1 marca 2020 r. i do dnia 31 marca 2020 r. organizator nie zwrócił wszelkich wpłat dokonanych przez uczestnika, termin na ich zwrot ulega przedłużeniu do dnia 11 września 2020 r. (180 dni wynikające z art. 15 k ust. 1 + 14 dni wynikające z art. 47 ust. 4).
Poszukujesz więcej informacji na temat specjalizacji kancelarii prawa nieruchomości? Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą dotyczącą wsparcia w obszarze umowy w procesie inwestycyjnym.
3/ Podsumowanie
- uczestnikowi przysługuje prawo odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej w każdym czasie przed jej rozpoczęciem, niezależnie od przyczyny odstąpienia;
- co do zasady w przypadku odstąpienia, uczestnik może zostać zobowiązany do zapłacenia odpowiedniej i uzasadnionej opłaty za odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej na rzecz organizatora;
- wyjątkiem od powyższej zasady jest sytuacja, gdy odstąpienie wynika z nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego;
- w takim przypadku uczestnik nie może zostać obciążony opłatą z tytułu odstąpienia od umowy, jak również przysługuje mu wobec organizatora roszczenie o zwrot wszelkich wpłat dokonanych na poczet udziału w imprezie turystycznej;
- organizator jest natomiast zobowiązany do zwrotu tychże wpłat w terminie 14 dni od dnia rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej (skutecznego odstąpienia od umowy);
- na podstawie nowelizacji specustawy dot. zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COVID-19 z dnia 31 marca 2020 r. wprowadzono regulację, zgodnie z którą odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej, które pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, jest skuteczne z mocy prawa po upływie 180 dni od dnia powiadomienia organizatora przez podróżnego o odstąpieniu;
- powyższe oznacza, że termin zwrotu wpłat dokonanych przez uczestnika na poczet udziału w imprezie turystycznej ulega przedłużeniu o 180 dni, a łącznie z terminem wynikającym z ustawy daje termin 194 dni na zwrot tychże wpłat przez organizatora.
